Het alcohol- en drugsbeleid in Nederland richt zich op het voorkomen van alcohol- en drugsgebruik en het beperken van de risico’s voor mensen die middelen gebruiken, evenals voor hun directe omgeving en de samenleving [1]. Binnen al deze verschillende vormen van preventie is het belangrijk om extra aandacht te hebben voor kwetsbare groepen. Universele preventie richt zich hierbij op de gezonde bevolking, waar nog geen sprake is van problemen met middelen. Selectieve preventie richt zich op groepen met een verhoogd risico op problematisch middelengebruik [2]. Geïndiceerde preventie richt zich op individuen die middelen gebruiken en beginnende klachten ervaren. Ten slotte is er ook harm reduction met als voornaamste doel het beperken van (gezondheids)schade voor de gebruiker en diens (sociale) omgeving.
Inleiding
Kwetsbare groepen zijn groepen die door een opeenstapeling van factoren in de omgeving, vaak in wisselwerking met persoonsfactoren, een grotere kans hebben op problemen door middelengebruik. Denk aan het opgroeien of werken in een omgeving met veel stress of waar alcohol- of drugsgebruik veel voorkomt of aan het verblijf in de residentiële jeugdhulp [4]. Hierdoor leidt het gebruik bij sommige groepen tot een grotere kans op gezondheidsschade, problemen bij het afronden van een opleiding of het vinden van een baan.
We bespreken in dit essay wat kwetsbare groepen voor alcohol- en drugspreventie zijn en wat de relevantie is om op middelenpreventie voor deze doelgroepen in te zetten. We verkennen uitdagingen in het bereiken van kwetsbare groepen en stellen manieren voor waarop dit beter kan.