Overzicht

Cannabis is na alcohol en tabak de meest gebruikte drug in Nederland onder jongeren. Het huidige onderzoek behelsde de evaluatie van een nieuwe preventieve interventie ter ontmoediging en vermindering van cannabisgebruik onder jongeren. Deze educatieve interventie werd aangeboden in de vorm van een digitale escaperoom, ‘Brainlock’ genaamd. Het doel van dit onderzoek was om de effecten en uitvoerbaarheid van ‘Brainlock’ te evalueren.

Inleiding

Aanleiding

Cannabis is na alcohol en tabak de meest gebruikte drug in Nederland onder jongeren [1]. Uit onderzoek van het Trimbos-instituut blijkt dat in 2023 8.5% van de jongeren tussen de twaalf en zestien jaar ooit cannabis heeft gebruikt [1]. Ook ligt bij cannabisgebruikers de frequentie van gebruik hoger dan bij gebruikers van andere middelen [2]. Hierbij is alcohol niet meegerekend. De regionale drugsmonitor ‘Skippen of Trippen?’, waar eind 2021 ruim 11.000 jongvolwassenen uit Oost-Brabant aan deelnamen, bevestigt de hoge prevalentie van cannabisgebruik en liet tevens zien dat cannabis in deze regio de meest genormaliseerde drugssoort is [3].

Vanuit het oogpunt van volksgezondheid is het van groot belang om cannabisgebruik bij jongeren te ontmoedigen en terug te dringen, omdat er aanzienlijke risico’s aan kleven. Zo vergroot een vroege aanvang van cannabisgebruik onder jongeren de kans op toegenomen gebruik op latere leeftijd [4-5] en afhankelijkheid van het middel [5]. Verder vergroot cannabisgebruik op jonge leeftijd de kans op gezondheidsrisico’s en verslechtering van cognitieve functies zoals een verminderde concentratie en kortetermijngeheugen [6-7]. Cannabisgebruik wordt daarnaast ook in verband gebracht met schooluitval en spijbelen, verminderde motivatie en verslechterde schoolprestaties [8-10]. Ook zorgt cannabisgebruik voor een vergroot risico op het ontwikkelen van psychische problemen [11], zoals depressie en angststoornissen [12-13]. Daarnaast wordt cannabisgebruik in verband gebracht met de ontwikkeling en uiting van schizofrenie en andere psychotische stoornissen bij individuen die hiervoor een genetische aanleg hebben [14]. Dit verband wordt ook waargenomen bij bipolaire stoornissen [15-16].

Verschillende gemeenten in Nederland kampen met hardnekkige GHB-problematiek, waarbij personen die GHB gebruiken snel verslaafd raken en vaak te maken krijgen met ernstige gezondheidsproblemen en terugval. In Etten-Leur is veel ervaring opgedaan met een aanpak die zich richt op beschermd wonen buiten de eigen centrumgemeente. Uit een driejarige evaluatie blijkt dat cliënten met GHB-problematiek die buiten de centrumgemeente in kleinschalige voorzieningen wonen, aanzienlijk minder vaak terugvallen.

Inleiding

Verschillende gemeenten in Nederland worden al jaren geconfronteerd met ernstige GHB (gamma-hydroxyboterzuur)-problematiek. Gemeenten en politieagenten worden geconfronteerd met extra overlastmeldingen en medische hulpdiensten met gezondheidsverstoringen. Het aantal gebruikers is relatief beperkt, maar de problematiek is zeer zichtbaar, hardnekkig en moeilijk oplosbaar. Zo is de kans op verwardheid en agressief gedrag bij gebruik van GHB groot, omdat de marge tussen het gewenste GHB-effect en een overdosering erg klein is. Daarnaast heeft GHB ernstig verslavende eigenschappen waardoor het gebruik in korte termijn kan leiden tot ernstige afhankelijkheid. Frequent GHB-gebruik is in dat geval noodzakelijk om ernstige onthoudingsklachten te voorkomen. Personen die verslaafd zijn aan GHB, ervaren veel co-morbide psychische klachten en cognitieve problemen. [1]

Bevindingen van het PRS-20-project (2021-2023)

In deze mixed-methods studie werden de ervaringen en behoeften van zowel mensen in detentie als van mensen die de gevangenis recent verlieten met betrekking tot drugsgebruik onderzocht. Een aantal factoren hangt statistisch samen met een verhoogde kans op het gebruik van illegale drugs tijdens detentie: (1) eerdere detenties, (2) drugsgebruik in het afgelopen jaar vóór de huidige detentie en (3) slachtofferschap van fysiek geweld tijdens de huidige detentie. De resultaten tonen de complexe wisselwerking tussen het gebruik van illegale drugs, de gevangeniscontext en bio-psychosociale gezondheid.

Inleiding

Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat personen in de gevangenis extra kwetsbaar zijn op het vlak van het gebruik van illegale drugs, traumatische ervaringen en morbiditeit. Diverse maatschappelijke factoren spelen hierin een rol en dit zowel in de gewone samenleving (bv. armoede, werkgelegenheid, toegang tot hulpverlening etc.) als tijdens het verblijf in de gevangenis. Hierbij kan het drugsbeleid in de gevangenissen als een belangrijke factor worden beschouwd [1]. Echter over de samenhang tussen maatschappelijke factoren in relatie tot druggebruik van personen in detentie is weinig onderzoek beschikbaar. In deze mixed-methods studie werden de ervaringen en behoeften van zowel mensen in detentie als van mensen die de gevangenis recent verlieten met betrekking tot drugsgebruik onderzocht.