Waar we soms best wat genuanceerder mogen denken, vraag ik me af of we op andere momenten niet beter het beestje bij de naam kunnen noemen. Zo heb ik me de afgelopen maanden verbaasd over de discussie omtrent de regulering van kansspelen op afstand. Waarom noemen we dit niet gewoon online gokken? Kansspelen klinkt een stuk aaibaarder, dat moet gezegd worden. Maar willen we kansspelen op afstand reguleren of gaan we inzetten op het voorkomen van een gokverslaving?
Je moet ingelogd zijn om deze inhoud te kunnen bekijken. Alsjeblieft Login. Geen lid? Join Us
Sommige artsen en ouders zijn huiverig om stimulantia te geven aan kinderen die ADHD hebben. Eén van de redenen voor deze terughoudendheid is de angst dat het gebruik van methylfenidaat of amfetamines kan leiden tot verslaving. Of deze vrees terecht is, werd onlangs onderzocht in twee grote cohortstudies in de Verenigde Staten (McCabe et al., 2023) en in Canada (Molina et al., 2023). Deze grote studies (resp. 470 en 579 jongeren) danken hun kracht aan de jarenlange opvolging. Beide studies concluderen dat stimulantiagebruik niet is geassocieerd met middelenmisbruik op latere leeftijd, maar vinden ook geen protectief effect van de medicatie naar verslaving toe. McCabe et al. geven wel aan dat het misbruiken van stimulantia een indicator is voor later druggebruik; dit dient dus goed te worden opgevolgd.
McCabe, S.E., Schulenberg, J.E., Wilens, T.E., Schepis, T.S., McCabe, V.V., & Veliz, P.T. (2023). Cocaine or Methamphetamine Use During Young Adulthood Following Stimulant Use for Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder During Adolescence. JAMA network open, 6(7), 2322650. https://doi.org/10.1001/jamanetworkopen.2023.22650
Molina, B.S.G., Kennedy, T.M., Howard, A.L., Swanson, J.M., Arnold, L.E., Mitchell, J.T., Stehli, A., Kennedy, E.H., Epstein, J.N., Hechtman, L.T., Hinshaw, S.P., & Vitiello, B. (2023). Association Between Stimulant Treatment and Substance Use Through Adolescence Into Early Adulthood. JAMA psychiatry, e232157. https://doi.org/10.1001/jamapsychiatry.2023.2157
Bupropion wordt doorgaans gezien als een veilig antidepressivum zonder misbruikpotentieel. Wij brengen de casus van een man met een stoornis in het gebruik van cocaïne, die gedurende enkele dagen bupropion begon te snuiven om eenzelfde effect als cocaïne te verkrijgen. Na enkele dagen wist de man dit gebruik weer te stoppen omdat hij zich, na een korte high, gedurende meerdere uren emotioneel zeer slecht voelde. Hoewel zeldzaam dient de clinicus erop verdacht te zijn dat bupropion misbruikt kan worden en wat voor gevolgen dit kan hebben.
Veel mensen met een psychische kwetsbaarheid gebruiken middelen. Een verslaving hebben naast een psychische aandoening wordt ‘dubbele diagnose’ genoemd. In het beschermd wonen (BW) komt een dubbele diagnose vaak voor1, maar hoe deze bewoners begeleid worden, verschilt tussen instellingen. Al in 2001 deed het Trimbos-instituut onderzoek naar behandeling van dubbele diagnose en ontwikkelde het naar aanleiding daarvan een basisprogramma [1]. Tien jaar later verscheen op initiatief van het Landelijk Expertise Centrum Dubbele Diagnose (LEDD) de Handreiking ‘Het vormgeven van woonbegeleiding aan mensen met een dubbele diagnose’ [2]. Knelpunten die toen naar voren kwamen, waren een suboptimale samenwerking tussen behandelaren van de ggz en verslavingszorg, kennisgebrek over dubbele diagnose bij veel woonbegeleiders en ontoereikende woonvormen voor mensen met een dubbele diagnose.
In dit artikel wordt de ontwikkeling, RCT en implementatie van Moti-4 beschreven. Moti-4 is oorspronkelijk een interventie gericht op problematisch cannabisgebruik onder kwetsbare adolescenten en maakt gebruik van motiverende gespreksvoering, zelfcontrole en versterking van gedragscontrole. Na het ontwikkeltraject zijn 27 Nederlandse preventiewerkers opgeleid om de Moti-4-RCT uit te voeren met 131 Nederlandse jongeren van 14-24 jaar, die in de voorafgaande maand cannabis hadden gebruikt. De studie toonde aan dat Moti-4 een effectieve interventie is om cannabisgebruik bij jongeren te verminderen.
In dit artikel wordt de aanleiding, ontwikkeling en implementatie van de Nederlandse preventieve cannabisinterventie Moti-4 beschreven. Na de Tweede Wereldoorlog is cannabis wereldwijd de meest gebruikte illegale drug geworden [1]. Dit fenomeen deed zich ook voor in Nederland [2]. De meeste mensen gebruiken cannabis tijdens de adolescentie, met het hoogste gebruik op het einde van de adolescentie en de vroege volwassenheid. De meeste gebruikers ondervinden geen duidelijke negatieve gevolgen, maar sommigen ondervinden problemen in verband met frequent gebruik.
Patiënten met chronische niet-kankergerelateerde pijn (CNKP) gebruiken regelmatig langdurig voorgeschreven opioïden. Soms leidt dit tot een stoornis in het gebruik van opioïden (SGO). Dit onderzoek beschrijft de effecten van opioïdrotatie naar buprenorfine/naloxon (BuNa) op opioïdmisbruik, zucht, pijn, hyperalgesie, depressie, angst en stress, en kwaliteit van leven bij 43 patiënten met CNKP en SGO.
In Nederland hebben meer dan 2 miljoen volwassenen chronische pijn [1]. Chronische niet-kankergerelateerde pijn (CNKP) is gedefinieerd als pijn die persisteert of terugkeert gedurende meer dan drie maanden en niet het gevolg is van een oncologische aandoening [2]. Ondanks dat opioïden frequent worden voorgeschreven voor patiënten met CNKP, zijn ze, in tegenstelling tot voor acute pijn, niet bewezen effectief [3]. Langdurig gebruik van opioïden kan gepaard gaan met bijwerkingen, zoals maag-darmklachten (obstipatie), slaapstoornissen, sufheid, stemmingsklachten, ademhalingsdepressie en een lagere kwaliteit van leven [4, 5]. Daarnaast is er risico op overdosering [5, 6]. Langdurig gebruik van opioïden kan leiden tot tolerantie en opioïd-geïnduceerde hyperalgesie [7]. Deze hyperalgesie is een paradoxaal proces, veroorzaakt door langdurig gebruik van opioïden waarbij het zenuwstelsel sensitiever wordt voor pijn. Dit kan zorgen voor een verhoogde opioïdbehoefte.
In deze serie artikelen verschijnt het eerste artikel onder bovenstaande titel. Hierin geven we een aanzet om het narratief van ervaringen en ervaringsdeskundigheid bloot te leggen over waardigheid, mensenrechten en burgerschap. Aanleiding tot deze zoektocht is het ontbreken van een gedeelde (cliënten en hun naasten, zorgaanbieders, financiers en anderen) werkdefinitie en omschrijving van herstel, en de praktijk die we in ons professioneel bestaan hebben ervaren.
De in Nederland ontwikkelde zorgstandaarden1 met herstel als uitgangspunt worden slechts mondjesmaat toegepast. Ook ligt in de huidige zorg het accent te zwaar op klinisch herstel2 en te weinig op de andere aspecten van herstel, in het bijzonder maatschappelijk herstel. Daarin zien we onder andere het hiërarchisch rangschikken van (wetenschappelijke) kennis en het grotendeels ontbreken van contextuele invloeden van zorg(programma’s). Vanwege het ontbreken van consensus over de kern en afbakening van het afhankelijkheidssyndroom, onder meer door het schuren tussen bijvoorbeeld twee paradigma’s in de verslavingszorg, maar ook door maatschappelijke en institutionele exclusiemechanismen die de context sterk beïnvloeden3. Gebrekkige zeggenschapsverhoudingen, zowel voor cliënten als voor medewerkers, zorgen voor dilemma’s in de uitvoering van herstelondersteunende zorg. Deze moet op de persoon afgestemd zijn op basis van een vruchtbare coalitie tussen cliënten en diens naasten en de professional, zonder te vervallen in het Nederlandse polderen4.
Binnen de verslavingszorg wordt zowel de reguliere als de forensische doelgroep behandeld, maar het is onbekend of beide doelgroepen van elkaar verschillen. Er is niet eerder onderzoek gedaan naar dit onderscheid, terwijl inzicht in mogelijke verschillen belangrijk is om behandeling te kunnen optimaliseren en de kans op recidive bij de forensische doelgroep te verminderen.
Verslavingsproblematiek wordt volgens de DSM-5 [1] gediagnosticeerd als een stoornis in het gebruik van alcohol of een ander middel, waarbij de problematiek zich vaak verspreidt over meerdere leefgebieden, zoals relaties, sociaal functioneren, werk, wonen en financiën, maar ook op justitieel gebied. Hoewel er geen één-op-één relatie is te vinden tussen middelengebruik en delictgedrag – want lang niet alle middelengebruikers vertonen crimineel gedrag en lang niet alle delinquente personen gebruiken alcohol en/of drugs – wordt de samenhang tussen verslaving en crimineel gedrag al jarenlang aangetoond, zowel in het buitenland [2-5] als in Nederland [6-7], en dit voor zowel mannen als vrouwen [8-9]. Jongeren die middelen gebruiken, blijken minstens twee keer zoveel gewelds- en vermogensdelicten te plegen als jongeren die geen middelen gebruiken [8]. Wanneer het drugsgebruik toeneemt, neemt bijna altijd de vermogenscriminaliteit toe [9], waarbij het meestal gaat om heroïne- en cocaïnegebruik [10-12]. Alcoholgebruik wordt vaak geassocieerd met (huiselijk) geweld [13-15]. Middelenmisbruik, vooral de combinatie van alcohol en drugs, is een voorspellende factor voor (recidive van) criminaliteit [15].
Wat was het nat deze zomer … Zowel in Nederland als in België viel er ruim honderd millimeter regen per maand, tegenover tachtig millimeter normaal gesproken in de zomermaanden. Maar er was meer nattigheid deze zomer. Bijvoorbeeld het nieuws van de Nederlander die onder invloed van alcohol zijn behoefte deed op het hoofd van een slapende man (op het eiland Mallorca). Of de Nijmeegse Vierdaagse, het grootste wandelevenement van Europa, waar ik als begeleider van mijn zoon mocht meelopen. We hebben nauwelijks regen gehad, gelukkig. Maar al om tien uur ’s ochtends zag ik de mensen langs de kant hun wijn wegtikken en in elk dorp rond Nijmegen dat we binnenliepen schalden de liedjes over drank uit de boxen: ‘Zwemmen in Bacardi lemon …’ (wat niet eens rijmt), ‘Adje voor de sfeer’, ‘Ik moet zuipen’ (echt waar!).
Om aan al die verheerlijking van alcoholconsumptie tegemoet te komen stelde in Nederland de VVD begin dit jaar een wet voor, gericht op het toestaan van zogenaamde mengformules: het schenken van alcohol in allerhande ondernemingen, zoals bij de kapper, de schoenenzaak of het modehuis. Een accountancyrapport concludeerde dat de economische voordelen twijfelachtig zijn, terwijl het gebruik van alcohol hiermee juist wordt gepropageerd en genormaliseerd. Dit wetsvoorstel zal leiden tot een toename van alcoholconsumptie en staat daarmee wel erg haaks op het (ook door de VVD ondertekende) Nationaal Preventieakkoord.